لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
| زانستە کۆمەڵایەتییەکان |
|---|
| لقی | social sciences and humanities |
|---|
| بابەتی لاوەکی | democratic competence |
|---|
| بوارەکانی خوێندن | کۆمەڵگە |
|---|
| جێبەجێکار | social scientist، school of social sciences |
|---|
| Mastodon instance URL | https://sciences.social |
|---|
|
زانستە کۆمەڵایەتیەکان زانستی کۆمەڵایەتی یەک لە لقەکانی زانستە، تەرخان کراوە بۆ لێکۆڵینەوە لە کۆمەڵگاکان و پەیوەندیەکان لە نێوان تاکەکانی نێو ئەو کۆمەڵگایانە. ئەم چەمکە پێشتر بە شێوەیەکی فەرمی بەکار دەهێنرا بۆ ئاماژە پێکردن بە بواری زانستی کۆمەڵناسی کە "زانستی کۆمەڵایەتی" بە شێوەیەکی بنەڕەتی بوو دامەزرا لە سەدەی نۆزدەیەم داو بەکار هێنرا. هاوشێوەی زانستی کۆمەڵناسی، ئێستا کۆمەڵێکی فراوانی ڕێزبەندەکانی ئەکادیمی دەگرێتەوە، لەوانە زانستی مرۆڤناسی، شوێنەوارناسی، ئابووریناسی، جوگرافیای مرۆڤایەتی، زمانناسی، زانستی بەڕێوەبردن، زانستی پەیوەندی وە زانستە سیاسییەکان.[١]
مێژووی زانستە کۆمەڵایەتییەکان لە سەردەمی ڕۆشنگەری لە دوای ساڵی ١٦٥٠ەوە دەست ێدەکات،،[٢] کە شۆڕشێکی لە چوارچێوەی فەلسەفەی سروشتیدا بەخۆیەوە بینی، چوارچێوەی بنەڕەتییەکانی تاکەکانی گۆڕی کە بە هۆیەوە تێگەیشتن لەوەی کە زانستی کۆمەڵایەتی چی دەگەیەنێ. زانستی کۆمەڵایەتی لە فەلسەفەی ڕەوشتی ئەو سەردەمە هاتووتە ئاراوە و لە ژێر کاریگەری سەردەمی شۆڕشەکاندا بووە، وەک شۆڕشی پیشەسازی و شۆڕشی فەرەنسی. زانستە کۆمەڵایەتیەکان بەهۆی زانستەکانی ترەوە پەرەی پێ درا بە(تاقیکردنەوە و جێبەجێ کردن)، یان بە بنەمای زانیاری سیستەماتیک یان ڕاهێنانی دیاریکراو کە پەیوەندی بە نشونمای کۆمەڵگە هەبوو، ئەو کۆمەڵانەی ناو کۆمەڵگە کە دەسپێکی کارلێکەریان هەیە. سەرەتاکانی زانستە کۆمەڵایەتیەکان لە سەدەی ١٨ دا لە ئینسەکلۆپیدیای گەورەی دایدەرۆتدا ڕەنگی داوەتەوە لەگەڵ نووسینەکانی فەیلەسوفی فەرەنسی ژان ژاک ڕۆسۆ وهەروەها پێشەنگەکانی ترەوە. گەشەسەندنی زانستی کۆمەڵایەتییەکان کاردانەوەی لە ئینسایکلۆپیدیا تایبەتمەندیەکانی تریشەوە ڕەنگی داوەتەوە. سەردەمی نوێخوازی بینی " زانستی کۆمەڵایەتی" ی بۆ یەکەم جار وەک بوارێکی چەمکی جیاواز بەکاردێت.[٣]
